Wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie, psychologia i medycyna coraz cz\u0119\u015bciej wykorzystuj\u0105 praktyk\u0119 jogi do pracy z osobami po do\u015bwiadczeniu traumy. Powodem s\u0105 niezwyk\u0142e efekty poprawy samopoczucia os\u00f3b praktykuj\u0105cych. Celem jogi terapeutycznej dla os\u00f3b po do\u015bwiadczeniu traumy jest budowanie poczucia bezpiecznego bycia w ciele, zwi\u0119kszanie \u015bwiadomo\u015bci cia\u0142a, uczenie bycia \u201etu i teraz\u201d. Z perspektywy jogi, konsekwencje psychologiczne nierozwi\u0105zanej traumy min. takie jak: wysoki poziom l\u0119ku, brak stabilno\u015bci emocjonalnej, nadmierne pobudzenie, trudno\u015bci ze snem s\u0105 przede wszystkim wynikiem zaburze\u0144 dzia\u0142ania uk\u0142adu nerwowego. Poprzez stosown\u0105 praktyk\u0119 mo\u017cna wspom\u00f3c proces samoregulacji cia\u0142a i tym samym zniwelowa\u0107 cierpienie.<\/p>\n
Joga jest staro\u017cytn\u0105, licz\u0105c\u0105 kilka tysi\u0119cy lat praktyk\u0105 pochodz\u0105c\u0105 z Indii, s\u0142u\u017c\u0105c\u0105 \u0142\u0105czeniu r\u00f3\u017cnych poziom\u00f3w ludzkiej egzystencji \u2013 cia\u0142a i umys\u0142u, \u015bwiadomego i nie\u015bwiadomego, ego i duchowo\u015bci. Wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie wzbudza szczeg\u00f3lne zainteresowanie ze wzgl\u0119du na to, \u017ce zalicza si\u0119 do najstarszych dyscyplin badaj\u0105cych \u015bwiadom\u0105, fizyczn\u0105 i mentaln\u0105 kontrol\u0119 nad cia\u0142em oraz przechodzenie w odmienne od codziennych stany \u015bwiadomo\u015bci.<\/p>\n
Ze wzgl\u0119du na moj\u0105 osobist\u0105, wieloletni\u0105 praktyk\u0119 jogi, zacz\u0119\u0142am bada\u0107, spos\u00f3b w jaki mo\u017cna w\u0142\u0105cza\u0107 tradycj\u0119 jogi do pracy terapeutycznej. W polskiej rzeczywisto\u015bci pomocowej ten obszar w\u0142a\u015bciwie nie istnieje, natomiast na \u015bwiecie dzieje si\u0119 w nim bardzo du\u017co od wielu lat. Terapeuci i terapeutki zajmuj\u0105cy si\u0119 uzale\u017cnieniami, depresj\u0105 i traum\u0105, zwracaj\u0105 si\u0119 ku jodze ze wzgl\u0119du na jej niezaprzeczalne i niezwyk\u0142e efekty poprawy samopoczucia os\u00f3b, kt\u00f3re j\u0105 praktykuj\u0105. Istnieje wiele bada\u0144 potwierdzaj\u0105cych skuteczno\u015b\u0107 praktyki jogi w pracy m.in. z osobami ze zdiagnozowanym PTSD oraz Complex PTSD. Wyniki s\u0105 bardzo sp\u00f3jne, przedstawi\u0119 kilka dla pokazania skali mo\u017cliwego wp\u0142ywu jogi na samopoczucie i stan fizyczny os\u00f3b po do\u015bwiadczeniu traumy.<\/p>\n
Badania nad pozytywnym wp\u0142ywem jogi<\/p>\n
Badanie z 2015, Centre for Addiction and Mental Health Toronto and Women’s Hospital, Harvard Medical School USA, autorzy: Farah Jindani, Nigel Turner, Sat Bir S. Khalsa .<\/p>\n
Celem badania by\u0142o zbadanie wp\u0142ywu praktyki jogi Kundalini na objawy PTSD i og\u00f3lny stan zdrowia os\u00f3b uczestnicz\u0105cych. Badano 80 os\u00f3b ze zdiagnozowanymi objawami PTSD, kt\u00f3re przydzielono losowo do dw\u00f3ch grup. Obie uczestniczy\u0142y w 8-tygodniowych programach \u2013 jedna w terapii behawioralno-poznawczej, druga praktykowa\u0142a dostosowany do pracy z traum\u0105 protok\u00f3\u0142 jogi Kundalini. Obie grupy do\u015bwiadczy\u0142y poprawy, u uczestnik\u00f3w jogi zaobserwowano wi\u0119ksze zmiany ni\u017c w grupie poddanej terapii (r\u00f3\u017cnice miedzy grupami by\u0142y ma\u0142e lub \u015brednie) w zakresie takich zmiennych, jak: poprawa snu, polepszenie nastroju, obni\u017cenie do\u015bwiadczanego stresu i poziomu l\u0119ku i rezyliencja (zdolno\u015b\u0107 do adaptacji).<\/p>\n
Badanie z 2014, National Center for PTSD, Boston Healthcare System USA; Department of Psychiatry, Boston University School of Medicine, USA., autorzy: Mitchell KS, Dick AM, Di Martino DM, Smith BN, Niles B, Koenen KC, Street A .<\/p>\n
Przeprowadzono pilota\u017cowe badanie por\u00f3wnuj\u0105ce efekty 12 sesji jogi z Kripalu z grup\u0105 kontroln\u0105 poddan\u0105 grupowym oddzia\u0142ywaniom terapeutycznym w nurcie poznawczo-behawioralnym. Uczestniczy\u0142o w nim 38 kobiet ze zdiagnozowanymi objawami PTSD. U uczestniczek zaj\u0119\u0107 jogi odnotowano obni\u017cenie poziomu powt\u00f3rnego do\u015bwiadczania traumy oraz og\u00f3lnego pobudzenia. Grupa kontrolna tak\u017ce wykaza\u0142a zmniejszenie si\u0119 objaw\u00f3w reaktywnych i l\u0119kowych, co mo\u017ce \u015bwiadczy\u0107 o pozytywnym wp\u0142ywie samokontroli na objawy PTSD. R\u00f3\u017cnice mi\u0119dzy grupami by\u0142y ma\u0142e lub \u015brednie.<\/p>\n
Do\u015bwiadczenie cia\u0142a u os\u00f3b po traumie<\/p>\n
Cia\u0142o osoby, kt\u00f3ra do\u015bwiadczy\u0142a traumy niesie pami\u0119\u0107 tego do\u015bwiadczenia. Pami\u0119\u0107 tego rodzaju nie jest stanem neutralnym. Por\u00f3wna\u0142abym go do \u017cycia na polu minowym. Co prawda bomby nie wybuchaj\u0105 na co dzie\u0144, ale osoba, kt\u00f3ra funkcjonuje w tej przestrzeni, \u017cyje w nieustannym napi\u0119ciu i oczekiwaniu, \u017ce ten moment nadejdzie. Do\u015bwiadczenia os\u00f3b po traumie ucz\u0105, \u017ce gwa\u0142towne i silne pobudzenie w ciele mo\u017ce zosta\u0107 odblokowane w dowolnym momencie za pomoc\u0105 dowolnego bod\u017aca. Zamkni\u0119ty autobus\u2026 Pusta ulica wieczorem\u2026 Skrzypi\u0105ca pod\u0142oga za plecami\u2026. M\u0119\u017cczyzna g\u0142o\u015bno m\u00f3wi\u0105cy niskim g\u0142osem\u2026Silne bicie w\u0142asnego serca. Cokolwiek. \u015awiat osoby po do\u015bwiadczeniu traumy nie jest bezpiecznym miejscem. Sta\u0142e poczucie zagro\u017cenia jest \u017ar\u00f3d\u0142em oderwania od swojego cia\u0142a. \u015awiadomo\u015b\u0107 przenosi si\u0119 do umys\u0142u i nie kotwiczy si\u0119 w doznaniach w ciele, poniewa\u017c cia\u0142o odbierane jest jako \u017ar\u00f3d\u0142o b\u00f3lu i cierpienia.<\/p>\n
Ten proces oderwania od cia\u0142a jest na tyle nawykowy, \u017ce cz\u0119sto nawet nie jest rejestrowany w spos\u00f3b \u015bwiadomy – powstaje przyzwyczajenie. Brakuje te\u017c j\u0119zyka, kt\u00f3ry by nazwa\u0142 ten obszar dozna\u0144. Opisuj\u0105 go okre\u015blenia typu \u201emokre oczy\u201d, \u201ekamie\u0144 w \u017co\u0142\u0105dku\u201d, \u201eogie\u0144 w klatce piersiowej\u201d, ale cz\u0119sto s\u0105 one chaotycznie pomieszane z towarzysz\u0105cymi im emocjami i my\u015blami. W sytuacji skojarzonej z traum\u0105, np. przechodz\u0119 obok m\u0119\u017cczyzny o podobnej do sprawcy budowie cia\u0142a, zaczyna mi bi\u0107 serce (reakcja w ciele), pojawia si\u0119 my\u015bl \u201eon mo\u017ce mnie zaatakowa\u0107\u201d, towarzyszy temu doznanie paniki (emocja). Wszystko jest ze sob\u0105 na tyle przemieszane, \u017ce z czasem, unikaj\u0105c ca\u0142o\u015bci do\u015bwiadczenia, mog\u0119 przesta\u0107 wychodzi\u0107 na ulic\u0119.<\/p>\n
Dla os\u00f3b, kt\u00f3re do\u015bwiadczy\u0142y traumy wa\u017cne jest nauczenie si\u0119 \u015bwiadomego zauwa\u017cania tych trzech poziom\u00f3w do\u015bwiadczenia (doznania w ciele, emocje, my\u015bli). Jak pisze Peter Levine \u201eKluczowe w przechodzeniu przez traum\u0119 jest nauczenie si\u0119 precyzyjnego oddzielania odczu\u0107, my\u015bli, wyobra\u017ce\u0144 i emocji, kt\u00f3re mog\u0105 powodowa\u0107 pobudzenie. Je\u015bli jeste\u015b w stanie zauwa\u017cy\u0107 odczucia w ciele i \u015bledzi\u0107 zachodz\u0105ce w nich zmiany, zamiast tkwi\u0107 w nawykowym traumatycznym wzorcu, wtedy my\u015bli i wyobra\u017cenia, kt\u00f3re zwyk\u0142y powodowa\u0107 nawykowe reakcje, zaczn\u0105 traci\u0107 w\u0142adz\u0119 nad tob\u0105\u201d . Joga jest praktyk\u0105 s\u0142u\u017c\u0105c\u0105 pog\u0142\u0119bianiu \u015bwiadomego kontaktu z tymi trzema poziomami do\u015bwiadczenia.<\/p>\n
Joga posturalna \u2013 asany<\/p>\n
Klasyczna joga definiuje 84 archetypy pozycji i postaw cia\u0142a, z kt\u00f3rych 32 pozycje uznawane s\u0105 za szczeg\u00f3lnie wa\u017cne. S\u0105 one wsp\u00f3lne dla wszystkich rodzaj\u00f3w jogi, s\u0142u\u017c\u0105 wzmocnieniu i uzdrowieniu cia\u0142a oraz \u0142\u0105cz\u0105 z cia\u0142em poziom emocji i umys\u0142u. Praktyka asan wymaga bardzo precyzyjnego skupienia uwagi na doznaniach cia\u0142a \u2013 u\u0142o\u017ceniu r\u0105k, kr\u0119gos\u0142upa, miednicy, n\u00f3g itp. Osoba \u0107wicz\u0105ca uczy si\u0119 zatrzymywania uwagi na ciele i jego doznaniach, zauwa\u017cania dozna\u0144 towarzysz\u0105cych zar\u00f3wno napi\u0119ciu, jak i rozlu\u017anieniu, rozr\u00f3\u017cniania r\u00f3\u017cnych poziom\u00f3w komfortu i dyskomfortu pojawiaj\u0105cych si\u0119 w trakcie praktyki. Asany s\u0142u\u017c\u0105 stymulowaniu przep\u0142ywu energii w ciele, w bardzo precyzyjny spos\u00f3b mo\u017cna dobra\u0107 je tak, aby zaktywizowa\u0107 to co w ciele konkretnie potrzebuje wsparcia. W praktyce jogi dla os\u00f3b po traumie stymulowany jest przede wszystkim uk\u0142ad nerwowy oraz m\u00f3zg, oraz podnoszony jest og\u00f3lny poziom witalno\u015bci cia\u0142a.<\/p>\n
Svadhyaya \u2013 studiowanie siebie<\/p>\n
Filary jogy, opisane w Joga Sutrach Pata\u0144d\u017calego sk\u0142adaj\u0105 si\u0119 na o\u015bmiocz\u0119\u015bciow\u0105 drog\u0119, zwan\u0105 Asztang\u0105. S\u0105 to wskaz\u00f3wki i zasady moralne kt\u00f3re pomagaj\u0105 sprawi\u0107, aby \u017cycie mia\u0142o wi\u0119ksz\u0105 warto\u015b\u0107 i g\u0142\u0119bszy cel. Jedn\u0105 z nich jest Svadhyaya: studiowanie siebie. Stanowi ona podstaw\u0119 praktyki jogi dla os\u00f3b po do\u015bwiadczeniu traumy. U os\u00f3b, kt\u00f3re do\u015bwiadczy\u0142y traumy, charakterystyczne jest przechodzenie od ekstrem\u00f3w do ekstrem\u00f3w \u2013 bycie w odci\u0119ciu od czucia cia\u0142a oraz zalewanie przez zbyt intensywne doznania. Praktyka jogi wzbogaca ten wzorzec. Bycie w ciele zaczyna zyskiwa\u0107 barwy po\u015brednie pomi\u0119dzy odci\u0119ciem a nadmiernym, przyt\u0142aczaj\u0105cym pobudzeniem. Pojawiaj\u0105 si\u0119 r\u00f3\u017cne odcienie komfortu i dyskomfortu w ciele, rozpoczyna si\u0119 pewien rodzaj \u017cywej komunikacji pomi\u0119dzy umys\u0142em a przep\u0142ywem energii w obszarze cia\u0142a. W trakcie \u0107wicze\u0144 asan do\u015b\u0107 cz\u0119ste jest odblokowywanie si\u0119 emocji, kt\u00f3re zosta\u0142y zablokowane poprzez zaciski mi\u0119\u015bniowe oraz pojawianie si\u0119 skojarzonych z tym my\u015bli. Pozwala to w bezpiecznej przestrzeni do\u015bwiadczy\u0107 uwolnienia nadmiernego pobudzenia i powrotu do \u201etu i teraz\u201d.<\/p>\n
Pranajama \u2013 nauka \u015bwiadomego oddechu<\/p>\n
Konsekwencj\u0105 traumy jest utrata poczucia w\u0142asnych granic i do\u015bwiadczenia bycia \u201etu i teraz\u201d. Osoby, kt\u00f3re do\u015bwiadczy\u0142y przemocy w rodzinie maj\u0105 k\u0142opot w ustalaniu swoich granic relacyjnych, poniewa\u017c granice wyczuwane s\u0105 przez cia\u0142o, kt\u00f3re generalnie pozostaje poza obszarem \u015bwiadomego kontaktu.<\/p>\n
Je\u015bli kto\u015b stanie zbyt blisko mnie, czuj\u0119 np. przyspieszone bicie serca i odczytuj\u0105c ten sygna\u0142, mog\u0119 poprosi\u0107 t\u0119 osob\u0119 o przesuni\u0119cie si\u0119 dalej lub zrobi\u0119 to sama. Je\u015bli m\u00f3j \u201eczytnik\u201d w\u0142asnego cia\u0142a jest wy\u0142\u0105czony i jestem nauczona racjonalizowa\u0107 wszystkie sygna\u0142y fizyczne lub po prostu ich nie czuj\u0119, nie mam \u017cadnego narz\u0119dzia poza intelektem, kt\u00f3ry podpowiedzia\u0142by mi czy dana sytuacja jest dla mnie dobra czy zagra\u017caj\u0105ca.<\/p>\n
Umys\u0142 cz\u0119sto pope\u0142nia b\u0142\u0119dy w ocenie sytuacji, bo dzia\u0142a nawykowo. Osoby, po do\u015bwiadczeniu silnego urazu potrzebuj\u0105 powr\u00f3ci\u0107 \u015bwiadomo\u015bci\u0105 do swojego cia\u0142a. Jednak nie maj\u0105c w nim g\u0142\u0119bokiego zakorzenienia, dryfuj\u0105 w morzu \u017cycia, do\u015bwiadczaj\u0105c nieustannego poczucia zagubienia. Powr\u00f3t \u015bwiadomo\u015bci\u0105 do swojego cia\u0142a okre\u015blany w r\u00f3\u017cnych tradycjach pracy z cia\u0142em jako \u201euziemienie\u201d czy \u201ezakorzenienie\u201d przywraca nam zdolno\u015b\u0107 do bycia w tera\u017aniejszo\u015bci, do\u015bwiadczania tego co dzieje si\u0119 aktualnie w naszym \u017cyciu, zamiast odtwarzania scenariuszy pochodz\u0105cych z przesz\u0142ych do\u015bwiadcze\u0144. Praktyka jogi \u201ezakorzenia\u201d w ciele i pomaga powraca\u0107 do poczucia w\u0142asnych granic poprzez pranajam\u0119, czyli nauk\u0119 \u015bwiadomego oddechu, znacznie r\u00f3\u017cni\u0105cego si\u0119 od naszego odruchowego sposobu oddychania.<\/p>\n
Wszystko we wszech\u015bwiecie ma sw\u00f3j rytm, nasze cia\u0142o tak\u017ce go posiada. Konsekwencja traumy jest zastygniecie i utrata rytmu. Pranajama, \u015bwiadomy oddech przywraca cia\u0142u rytm poprzez bezpo\u015bredni wp\u0142yw na uk\u0142ad nerwowy. \u015awiadomy oddech jest jednym z najszybszych narz\u0119dzi wp\u0142ywania na stan umys\u0142u poprzez m.in. stymulacj\u0119 autonomicznego uk\u0142adu nerwowego . Nasza naturalna cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 cyklu oddychania to 16-20 oddech\u00f3w na minut\u0119. Istnieje bardzo wiele praktyk oddechowych jogi, kt\u00f3re ucz\u0105 zwalniania oddechu do kilku, a nawet jednego cyklu na minut\u0119. Spowolniony oddech w\u0142\u0105cza uk\u0142ad przywsp\u00f3\u0142czulny, kt\u00f3ry rozlu\u017ania cia\u0142o, obni\u017ca t\u0119tno, rozlu\u017ania mi\u0119\u015bnie i relaksuje. Praktyka pranajamy uczy te\u017c \u015bwiadomego kierowania poziomem pobudzenia w ciele poprzez praktyki oddechowe aktywizuj\u0105ce oddech praw\u0105 lub lew\u0105 dziurk\u0105 nosa. Aktywizowanie oddechu prawostronnego s\u0142u\u017cy pobudzeniu cia\u0142a, natomiast lewostronnego uspokojeniu cia\u0142a (mo\u017cna to odnie\u015b\u0107 do stymulacji uk\u0142adu wsp\u00f3\u0142czulnego i przywsp\u00f3\u0142czulnego). Praktyka pranajamy uczy wychodzenia poza powszechne wzorce p\u0142ytkiego oddechu np. poprzez nauk\u0119 d\u0142ugiego, g\u0142\u0119bokiego oddechu czy oddechu przeponowego. \u015awiadomo\u015b\u0107 oddechu pomaga w do\u015bwiadczaniu swoich reakcji \u201etu i teraz\u201d i wychodzeniu poza nawykowe sposoby reagowania.<\/p>\n
Medytacja w jodze, rozwijanie \u201eUmys\u0142u Neutralnego\u201d<\/p>\n
Praktyka medytacji jest cz\u0119\u015bci\u0105 praktyki jogi. Jest czynno\u015bci\u0105 mentaln\u0105, kt\u00f3ra wp\u0142ywa bardzo silnie na cia\u0142o fizyczne. W stanie medytacyjnym zmienia si\u0119 EEG fal m\u00f3zgowych. Aby osi\u0105gn\u0105\u0107 g\u0142\u0119boki poziom tej umiej\u0119tno\u015bci, trzeba d\u0142ugiej i regularnej praktyki, ale nawet kr\u00f3tka medytacja (lub stan g\u0142\u0119bokiego relaksu) zmienia jako\u015b\u0107 \u017cycia. Badania pokazuj\u0105, \u017ce medytacja ma wp\u0142yw na takie do\u015bwiadczenia jak b\u00f3l, kt\u00f3ry redukuje w znacznie wi\u0119kszym stopniu ni\u017c leki przeciwb\u00f3lowe. Wyniki bada\u0144 potwierdzaj\u0105, \u017ce medytacja gwarantuje popraw\u0119 lub ca\u0142kowite wyleczenie w chorobach i dolegliwo\u015bciach, takich jak: niepok\u00f3j, \u0142agodna depresja, PMS (zesp\u00f3\u0142 napi\u0119cia przedmiesi\u0105czkowego), nadci\u015bnienie, arytmia serca, bezsenno\u015b\u0107, migrena czy zaburzenia psychosomatyczne. Ponadto osoby medytuj\u0105ce mo\u017cna zaobserwowa\u0107 zmniejszenie napi\u0119cia mi\u0119\u015bniowego, zmniejszenie cz\u0119stotliwo\u015bci oddech\u00f3w, a tak\u017ce zwi\u0119kszenie si\u0142 i energii \u017cyciowej .<\/p>\n
Joga dostosowana do pracy z traum\u0105<\/p>\n
Celem praktyki jogi dla os\u00f3b po do\u015bwiadczeniu traumy nie jest wzbudzanie\u00a0 emocji czy wspomnie\u0144, lecz budowanie do\u015bwiadczenia bezpiecznego bycia w ciele, zwi\u0119kszanie \u015bwiadomo\u015bci cia\u0142a, uczenie bycia w \u201etu i teraz\u201d. Okre\u015blenie \u201ejoga dostosowana do pracy z traum\u0105\u201d lub \u201ejoga uwra\u017cliwiona na traum\u0119\u201d (trauma sensitive yoga ) zosta\u0142o po raz pierwszy u\u017cyte przez Davida Emersona, za\u0142o\u017cyciela i dyrektora o\u015brodka Trauma Center Trauma Sensitive Trauma Yoga w USA Jego program , kt\u00f3ry powsta\u0142 we wsp\u00f3\u0142pracy z ekspertem w dziedzinie uraz\u00f3w, dr Besselem van der Kolk jest oparty na teorii traumy, teorii przywi\u0105zania, neurologii i jodze. Okre\u015blenie \u201etrauma sensitive yoga\u201d nie dotyczy szczeg\u00f3lnej odmiany jogi. , w r\u00f3\u017cnych szko\u0142ach jogi istniej\u0105 osoby, kt\u00f3re dostosowa\u0142y swoj\u0105 praktyk\u0119 w podobny spos\u00f3b. Poj\u0119cie \u201etrauma sensitive yoga\u201d odnosi si\u0119 do specyficznego sposobu prowadzenia zaj\u0119\u0107, r\u00f3\u017cni\u0105cego si\u0119 do\u015b\u0107 znacznie od praktyki jogi, z kt\u00f3r\u0105 mo\u017cemy mie\u0107 styczno\u015b\u0107 w o\u015brodkach fitness czy centrach jogi. Kluczowa w tym obszarze nie jest tradycja jogi, jak\u0105 pod\u0105\u017ca instruktor b\u0105d\u017a instruktorka, ale spos\u00f3b, w jaki prowadzona jest praktyka.<\/p>\n
Zaprzyja\u017anianie si\u0119 z cia\u0142em<\/p>\n
Joga uczy uspokajania umys\u0142u, odzyskiwania bezpiecze\u0144stwa w ciele, zauwa\u017cania i tolerowania r\u00f3\u017cnych, pojawiaj\u0105cych si\u0119 w trakcie praktyki wra\u017ce\u0144 fizycznych. Joga, w\u0142\u0105czona do procesu terapii, to powa\u017cna interwencja kliniczna i dodatkowy aspekt lecz\u0105cy. Jest to rodzaj praktyki, kt\u00f3ry przywraca poczucie upodmiotowienia i wolno\u015bci wyboru osobom, kt\u00f3re do\u015bwiadczy\u0142y poczucia bezsilno\u015bci i braku wp\u0142ywu na w\u0142asne cia\u0142o. Do\u015bwiadczenie traumy, to do\u015bwiadczenie bycia uwi\u0119zion\u0105 w miejscu, w kt\u00f3rym nie mam kontroli nad tym, co si\u0119 ze mn\u0105 dzieje. Powoduje to poczucie l\u0119ku, alienacji i odci\u0119cia zar\u00f3wno od w\u0142asnego cia\u0142a, jak i interakcji z innymi. \u015awiat zaczyna by\u0107 wrogim miejscem, co prowadzi do bardzo konkretnych nast\u0119pstw na poziomie funkcjonowania uk\u0142adu nerwowego, naszych emocji, percepcji rzeczywisto\u015bci i zachowa\u0144. Joga dostosowana do pracy z traum\u0105 w do\u015b\u0107 szybki i efektywny spos\u00f3b odbudowuje poczucie bezpiecze\u0144stwa w ciele. Nie oznacza to pe\u0142nego \u201ewyleczenia\u201d, bo konsekwencje traumy (szczeg\u00f3lnie, kiedy m\u00f3wimy o wieloletnim do\u015bwiadczeniu przemocy w rodzinie), poza swoim zapisem w ciele, kszta\u0142tuj\u0105 system przekona\u0144, poczucie w\u0142asnej warto\u015bci oraz zdolno\u015b\u0107 do realizowania swoich potrzeb. Te poziomy wymagaj\u0105 oddzia\u0142ywa\u0144 terapeutycznych, grupy wsparcia, pracy na poziomie przebudowy swoich przekona\u0144 i nawyk\u00f3w emocjonalnych.<\/p>\n
Praktyka jogi mo\u017ce stanowi\u0107 element niebywale przyspieszaj\u0105cy proces zmiany na poziomie emocjonalno-poznawczym. Jak wiadomo z bada\u0144 prowadzonych nad skuteczno\u015bci\u0105 terapii przez Eugena Gendlina\u00a0 (tw\u00f3rcy focusingu, czyli metody pracy z cia\u0142em na poziomie \u015bwiadomo\u015bci), osoby posiadaj\u0105ce \u015bwiadomo\u015b\u0107 dozna\u0144 cia\u0142a do\u015bwiadczaj\u0105 transformacji w procesie terapii znacznie szybciej i skuteczniej ni\u017c osoby oderwane \u015bwiadomo\u015bci\u0105 od cia\u0142a. Praktyka jogi, poprzez bezpieczne \u0142\u0105czenie uwagi z cia\u0142em w trakcie praktyki asan, obserwacji oddechu w trakcie praktyki pranajamy, obserwacji dozna\u0144 w ciele i przep\u0142ywaj\u0105cych my\u015bli w trakcie medytacji i g\u0142\u0119bokiego relaksu umo\u017cliwia osobom po do\u015bwiadczeniu traumy w szybkim tempie nauczy\u0107 si\u0119 rozpoznawania wszystkich poziom\u00f3w do\u015bwiadczenia \u2013 dozna\u0144 w ciele, emocji i towarzysz\u0105cych temu my\u015bli. W moim osobistym do\u015bwiadczeniu wieloletniej w\u0142asnej praktyki jogi i do\u015bwiadczeniu nauczycielskim, joga dzia\u0142a jak turbodo\u0142adowanie silnika w procesie podr\u00f3\u017cy w g\u0142\u0105b siebie, jak\u0105 jest terapia. Zmiana przebiega szybciej, skuteczniej i paradoksalnie \u0142agodniej, bo cia\u0142o i emocje s\u0105 o wiele mniej wzburzone.<\/p>\n
Podstawowe zasady jogi uwra\u017cliwionej na traum\u0119 (trauma sensitive joga)<\/p>\n
Warunkiem podstawowym budowania poczucia bezpiecze\u0144stwa jest bezpieczna przestrze\u0144. Wa\u017cne, by sala, w kt\u00f3rej spotykaj\u0105 si\u0119 osoby praktykuj\u0105ce jog\u0119, by\u0142a jasna, przestronna, wolna od jakichkolwiek rekwizyt\u00f3w lub przedmiot\u00f3w, kt\u00f3re mog\u0105 spowodowa\u0107 wt\u00f3rne pobudzenie traumatyczne. Istotna jest odpowiednio du\u017ca przestrze\u0144 dla os\u00f3b \u0107wicz\u0105cych, tak aby k\u0142ad\u0105c swoj\u0105 mat\u0119, mia\u0142y poczucie komfortu i aby inne osoby \u0107wicz\u0105ce nie narusza\u0142y ich granic. Grupa nie mo\u017ce by\u0107 zbyt liczna.<\/p>\n
Niezwykle wa\u017cna jest tak\u017ce komunikacja z nauczycielem b\u0105d\u017a nauczycielk\u0105 jogi. Okre\u015bla si\u0119 j\u0105 jako \u201ezapraszaj\u0105cy j\u0119zyk\u201d. Trener\/trenerka jogi dostosowanej do pracy z trauma zach\u0119ca i proponuje, nie wydaje rozkazy (co czasem robi\u0105 trenerzy i trenerki jogi). Stwarza poczucie r\u00f3wno\u015bci i klimat, w kt\u00f3rym wszyscy s\u0105 razem. Unika tak\u017ce s\u0142\u00f3w mog\u0105cych aktywowa\u0107 pobudzenie i kojarz\u0105cych si\u0119 np. z doznan\u0105 przemoc\u0105 seksualn\u0105. Nauczyciel\/nauczycielka nie poprawia fizycznie postawy osoby \u0107wicz\u0105cej, generalnie nie stosuje si\u0119 dotyku (tak si\u0119 dzieje w r\u00f3\u017cnych tradycjach \u0107wicze\u0144), a w ka\u017cdej pozie daje si\u0119 wyb\u00f3r co do pewnych modyfikacji, kt\u00f3re osoba \u0107wicz\u0105ca mo\u017ce zrobi\u0107. Kluczem jest dobra relacja z osob\u0105 prowadz\u0105c\u0105 zaj\u0119cia. W jodze, tak jak w psychoterapii, bardzo wa\u017cnym czynnikiem lecz\u0105cej zmiany jest empatyczna relacja, autonomia i szacunek<\/p>\n
Ponadto nie zaleca si\u0119 stosowania niekt\u00f3rych asan (u\u0142o\u017cenia cia\u0142a) i zamykania oczu w trakcie \u0107wicze\u0144. W jodze jest wiele praktyk, w kt\u00f3rych rekomenduje si\u0119 zamkni\u0119cie oczu w celu pog\u0142\u0119bienia czucia cia\u0142a. Dla os\u00f3b do\u015bwiadczonych przez przemoc mo\u017ce to nie by\u0107 bezpieczne i powodowa\u0107 retraumatyzacj\u0119. W ka\u017cdej sytuacji nale\u017cy da\u0107 wyb\u00f3r, np. \u201eje\u015bli to mo\u017cliwe, zamknij oczy, je\u015bli nie \u2013 pozosta\u0144 z otwartymi oczami\u201d. Unika si\u0119 asan mog\u0105cych budzi\u0107 skojarzenie z doznan\u0105 przemoc\u0105. Na przyk\u0142ad w przypadku kobiet, kt\u00f3re do\u015bwiadczy\u0142y gwa\u0142tu, b\u0119d\u0105 to pozycje otwierania miednicy czy klatki piersiowej<\/p>\n
Wa\u017cne jest te\u017c szanowanie miejsca w kt\u00f3rym dana osoba \u0107wicz\u0105ca jest, ka\u017cdy \u0107wiczy w swoim zakresie mo\u017cliwo\u015bci, we w\u0142asnym tempie, w zgodzie ze swoim rytmem. Dozwolona jest modyfikacja r\u00f3\u017cnych asan, tak aby by\u0142o to\u00a0 w komforcie i bezpiecze\u0144stwie cia\u0142a uczestniczek\/\u00f3w grupy. Nauczyciel\/ka zawsze daje wyb\u00f3r! Wa\u017cne s\u0105 te\u017c takie zasady jak: stopniowanie trudno\u015bci \u0107wicze\u0144, powolne budowanie wytrzyma\u0142o\u015bci uk\u0142adu nerwowego, utrzymywanie przez ca\u0142y czas trwania praktyki rytmu \u201epobudzenie cia\u0142a\/uspokojenie\u201d.\u00a0 Efekty kilku tygodni takiej, wydawa\u0142oby si\u0119 \u0142agodnej praktyki potrafi\u0105 by\u0107 zaskakuj\u0105co mocne i znacz\u0105co pozytywne.<\/p>\n
Agnieszka Czapczy\u0144ska \u2013 psychoterapeutka, superwizorka przeciwdzia\u0142ania przemocy w rodzinie, trenerka Jogi Kundalini, uko\u0144czy\u0142a szkolenie Teaching Trauma Informed Kundalini Yoga to People Recovering from Post Traumatic Stress Disorder w tradycji jogi Kundalini.<\/p>\n
Tekst zosta\u0142 opublikowany w dwumiesi\u0119czniku „Niebieska Linia” przeznaczonym dla profesjonalistek\/\u00f3w z obszaru przeciwdzia\u0142ania przemocy w rodzinie<\/p>\n
Bibliografia:<\/p>\n
Wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie, psychologia i medycyna coraz cz\u0119\u015bciej wykorzystuj\u0105 praktyk\u0119 jogi do pracy z osobami po do\u015bwiadczeniu traumy. Powodem s\u0105 niezwyk\u0142e efekty poprawy samopoczucia os\u00f3b praktykuj\u0105cych. Celem jogi terapeutycznej dla os\u00f3b po do\u015bwiadczeniu traumy jest budowanie poczucia bezpiecznego bycia w ciele, zwi\u0119kszanie \u015bwiadomo\u015bci cia\u0142a, uczenie bycia \u201etu i teraz\u201d. Z perspektywy jogi, konsekwencje psychologiczne nierozwi\u0105zanej traumy min. […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_et_pb_use_builder":"","_et_pb_old_content":"","footnotes":""},"categories":[3],"tags":[],"class_list":["post-670","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-teksty"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/670"}],"collection":[{"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/13"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=670"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/670\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":672,"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/670\/revisions\/672"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=670"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=670"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/radoscbycia.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=670"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}